Γλώσσα =Ο άνθρωπος όλης της Γης, έχει τις ίδιες προϋποθέσεις για να μιλήσει.¨Έχει τη σπίθα του νου, το ίδιο γλωσσικό όργανο με την άρθρωση, μιλάει με φωνήεντα και σύμφωνα, με την αντίληψη που μπορεί να σκέφτεται, να αισθάνεται και με την ανθρώπινη φωνή να ελέγχει τους ήχους κι ανάλογα να τους αρθρώνει, να τους προσωδεί ή να τους τραγουδάει. Οι ήχοι γίνονται φθόγγοι - φωνήνεντα και σύμφωνα- στριμωγμένα ή απλωμένα δημιούργησαν τις διαλέκτους όλου του κόσμου. Έτυχε οι πρώτοι άνθρωποι να γεννηθούν σ’αυτό το χώρο με τον λαμπρό ήλιο, που ευνοήθηκε λόγω εδάφους με τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία, με ήπιες καιρικές συνθήκες κι άκουσαν τους ήχους της φύσεως, που ήταν οι πνευματικοί σπόροι για να μπορέσουν να μιλήσουν, συλλάβησαν πρώτα μονοσύλλαβες λέξεις, ενώ σιγά-σιγά το καθαρό μυαλό των ανθρώπων μπόρεσε αντιγράφοντας τη φύση να σύρει με τη φωνή του τα πρώτα νοήματα. Πέρασαν χιλιάδες χρόνια μέχρι να βάλει φραγμούς με γραμματικούς κανόνες και να γίνει η γλώσσα της Επιστήμης και της Τέχνης, δημιουργώντας συγχρόνως το προζύμι για την ανάπτυξη της μουσικής πολυφωνίας και βρίσκοντας ο άνθρωπος τη μουσική του έκφραση, που είναι απαραίτητη για την πορεία της ψυχής προς τη ζωή. Γι αυτό η λέξη Προσωδία ανήκει στους πρώτους αυτούς ανθρώπους.
(Μαρία Στούπη)
ΠΡΟΣΩΔΙΑ
Η ΜΟΝΑΔΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Μέλπετε Ω! Παίδες
Εκάεργον και Εκαέργην
( Υμνείτε Ω! παίδες
τον Απόλλωνα και την Αθηνά.)
Μέλπετε Ω! Παίδες
Εκάεργον και Εκαέργην
( Υμνείτε Ω! παίδες
τον Απόλλωνα και την Αθηνά.)
αβ αγ αδ αζ αθ ακ αλ αμ αν αξ απ αρ ατ αφ αχ αψ
βα γα δα ζα θα κα λα μα να ξα πα ρα τα φα χα ψα
εβ εγ εδ εζ εθ εκ ελ εμ εν εξ επ ερ ετ εφ εχ εψ
βε γε δε ζε θε κε λε με νε ξε πε ρε τε φε χε ψε
ηβ ηγ ηδ ηζ ηθ ηκ ηλ ημ ην ηξ ηπ ηρ ητ ηφ ηχ ηψ
βη γη δη ζη θη κη λη μη νη ξη πη ρη τη φη χη ψη
οβ ογ οδ οζ οθ οκ ολ ομ ον οξ οπ ορ οτ οφ οχ οψ
βο γο δο ζο θο κο λο μο νο ξο πο ρο το φο χο ψο
υβ υγ υδ υζ υθ υκ υλ υμ υν υξ υπ υρ υτ υφ υχ υψ
βυ γυ δυ ζυ θυ κυ λυ μυ νυ ξυ πυ ρυ τυ φυ χυ ψυ
υβ υγ υδ υζ υθ υκ υλ υμ υν υξ υπ υρ υτ υφ υχ υψ
βυ γυ δυ ζυ θυ κυ λυ μυ νυ ξυ πυ ρυ τυ φυ χυ ψυ
ωβ ωγ ωδ ωζ ωθ ωκ ωλ ωμ ων ωξ ωπ ωρ ωτ ωφ ωχ ωψ
βω γω δω ζω θω κω λω μω νω ξω πω ρω τω φω χω ψω
Πρόλογος
Λεξικού Πρωτογόνων Λέξεων
Μαρίας Σ.Στούπη
Εὐδαίμων καὶ ὑμνητὸς οὗτος
ἀνὴρ γίνεται σοφοῖς,
ὅς ἄν χερσὶν ἤ ποδῶν ἀρετᾷ κρατήσαις
τὰ μέγιστ' ἀέθλων ἕλη τόλμᾳ τε καὶ σθένει».
(Αθηναγόρα συλλογή)
Σημαντικό για την Ελληνική γλώσσα είναι να αξιολογήσουμε όσες πληροφορίες και στοιχεία μας παρουσιάζονται γι αυτήν. Ήταν απαραίτητο να ερευνήσουμε τις πρώτες πηγές, από όπου ο άνθρωπος άρχισε να παρουσιάζεται στη ζωή και να δείχνει τα πρώτα σημάδια της πνευματικής του υπεροχής. Χρειάζεται όμως να συγκρίνουμε και τον σημερινό άνθρωπο με αυτόν που πρωτοβγήκε στην επιφάνεια της γης του ελληνικού χώρου, μαζί με τα σημερινά μωρά των ανθρώπων. Γι αυτό θεωρήσαμε αναγκαίο να τοποθετήσουμε τις λέξεις αλφαβητικά, δημιουργώντας ένα λεξικό με λέξεις που γνωρίζουμε, αλλά κάποτε είχαν διαφορετική έννοια. Επίσης με λέξεις που δεν είναι στα σύγχρονα ελληνικά λεξικά, αλλά και την ιστορία όπως καταγράφεται από παλαιοτέρους συγγραφείς και μας ενημερώνουν για γεγονότα της Προϊστορικής εποχής.
Οι βάσεις της προόδου αποδεδειγμένως ετέθησαν από τον μικρόν λαό των Ελλήνων. Εξαιρουμένων των τυφλών δυνάμεων της φύσεως όλα τ' άλλα, όσα κινούνται εις αυτό τον κόσμο, έχουν την αρχή των εις την Ελλάδα.
ΕΡΡΙΚΟΣ ΜΑΝΝ
Το λεξικό που θα ακολουθήσει, στηρίχτηκε σε πρωτογενείς πηγές αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, με κυρίαρχο τον Όμηρο, σύγχρονους γλωσσολόγους καθώς και λεξιλόγια λογίων Ελλήνων συγγραφέων. Επίσης τη γλώσσα απλών ανθρώπων της ελληνικής περιφέρειας, όπου διαπιστώνει κανείς όχι μόνο τη συνέχεια της ελληνικής γλώσσας από γενεά σε γενεά, αλλά εξ όλων αυτών και τη γέννεση νέων λέξεων. Πριν μιλήσει ο άνθρωπος στο περιβάλλον που άρχισε να αναπτύσσεται, πρώτα είδε -άκουσε -σκέφτηκε κι έπειτα εκφράστηκε. Αα! Ποιο ζώο μπορεί να βγάλει έναν τέτοιον ήχο, θέλοντας να εκφράσει τα νερά, τα ύδατα;
Πριν όμως μιλήσουν, οι άνθρωποι είχαν αναπτύξει επικοινωνία με τον εσωτερικό τους κόσμο, επικοινωνούσαν δια πνεύματος και ψυχής με τηλεπαθητικές ιδιότητες. Πόσοι από μας δεν μεταβίβασαν σε άλλους ανθρώπους τη σκέψη τους ή τα συναισθήματά τους! Εξ άλλου και σήμερα οι άνθρωποι πολλές φορές μεταδίδουν τη σκέψη τους χωρίς ομιλία. Είναι δε επιβεβαιομένο ότι οι άνθρωποι πρώτα τραγούδησαν κι έπειτα μίλησαν. Γι αυτό υπάρχουν πολλές πληροφορίες. Μία από όλες είναι και το όνομα
Μέροπες=Κατά το λεξικό του Λιντλ και Σκοτ από το Μείρομαι + οψ άνθρωποι προικισμένοι με το χάρισμα του λόγου. Κατά τον Ηλ. Τσατσόμοιρο και άλλους Έλληνες= οι έχοντες έναρθρο λόγο, μέρωψ-οπος από το Μείρομαι+οψ=φωνή. Δηλαδή υπήρχαν και άνθρωποι που δεν μιλούσαν, άλαλοι. Ενώ άλλες πληροφορίες λέγουν ότι ήταν Κύριον όνομα και κοινό πάντων των ανθρώπων.
«Μέροπες ἄνθρωποι»=«μέροπες βροτοί» τοῦ Ὁμήρου.
Η Παλαιολιθική εποχή σύμφωνα με την Η΄Εφορία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων Κερκύρας-Θεσπρωτίας βάσει των αρχαιολογικών ευρημάτων αναφέρονται σε τρεις χρονολογίες :
α.Παλαιολιθική εποχή:250.000-9.000,
β. Νεολιθική εποχή 9.000-2.800
γ.Εποχή του χαλκού 2.800-1.100.
Ας θυμόμαστε ότι μέσα στα 250.000 χρόνια της
Προϊστορίας μας από τας νήσους των Παξών-Φαιακίας και Θεσπρωτίας, άρχισε να δημιουργείται ο πρώτος μεγάλος πνευματικός πολιτισμός των Ελλήνων. Ο χάρτης της γης δεν ήταν αυτός που γνωρίζουμε σήμερα. Μέχρι η γη να ισορροπήσει, οι σεισμοί, καταποντισμοί, καθιζήσεις έφερναν τα πάνω κάτω. Ενώ μέσα στα χιλιάδες χρόνια που μεσολαβούσαν, οι αυτόχθονοι άνθρωποι των σπηλαίων και των άντρων, προσπαθώντας να συννενοηθούν με τον πλησίον τους, δημιουργούσαν συλλαβές, λέξεις, και σε κάθε λέξη όσο περνούσαν τα χρόνια πρόσθεταν και άλλη έννοια. Έτσι εξηγούνται λέξεις με την ίδια σημασία.
"Αρχή σοφίας ονομάτων επίσκεψις"
Ακολουθώντας το σύστημα του Μητροπολίτη Αθηναγόρα βασιστήκαμε και δώσαμε προτεραιότητα στα τοπωνύμια. Μέσα από τα τοπωνύμια, οδηγούμεθα από την Προϊστορία και εξηγούμε, γιατί πολλά από αυτά τα τοπωνύμια υπάρχουν και σε όλη την Ελλάδα και εκτός αυτής ανά τον κόσμο.
Όταν εφευρέθη το Αλφάβητο, που είναι δημιούργημα των 2000-3000 των τελευταίων χρόνων της αρχαιότητος, ήδη οι άνθρωποι όχι μόνο μιλούσαν, αλλά είχαν αναπτύξει άφθαστο πολιτισμό και όπως αναφέρουν οι πληροφορίες ανώτερος από τον "σημερινό", όπως ο Ορφέας που διασώθηκαν οι Ύμνοι, και έζησε πολύ πριν από 22 000 χρόνια. Δεν τους χρειαζότανε η δημιουργία του Αλφαβήτου για να αναπτυχθούν και να βρούνε τις ρίζες των λέξεων, (όπως γίνεται σήμερα) οι οποίες όμως μας αφήνουν πολλά κενά, όταν την έννοια μιας λέξεως τη βρίσκουμε και με άλλη ρίζα.
Ο άνθρωπος για να μιλήσει ξεχωρίζει από τα άλλα πλάσματα, διότι θέτει σε λειτουργία το γλωσσικό του όργανο μαζί με τη σκέψη. Συγχρόνως θα προσθέσει και το συναίσθημα, δημιουργώντας τον τραγουδιστό τόνο της ομιλίας, δηλαδη την προσωδία. Όλοι οι άνθρωποι από τη φύση τους μπορούν να χρησιμοποιούν τα ίδια σύμφωνα και τα ίδια φωνήεντα. Αυτά στριμωγμένα ή απλωμένα δημιουργούν από την ίδια μήτρα πάμπολλες διαλέκτους. Το αγύμναστο γλωσσικό όργανο των πρώτων ανθρώπων, δεν ήταν δυνατόν ν’ αρθρώσει συγκεκριμένες συλλαβές όπως εμείς σήμερα. Η ελληνική αρχέγονη γλώσσα άρχισε με λέξεις μονοσύλλαβες που ο ήχος τους ήταν ασαφής, είχε πολλές διακυμάνσεις και ήταν δύσκολο για τους αμύητους να πιάσει η ακοή αυτούς τους ακαθόριστους ήχους.
Γι αυτό χιλιάδες χρόνια αργότερα αναγκάστηκαν να θέσουν τη γλώσσα μέσα σε καλούπια (γραμματική –συντακτικό). Αναγκάστηκαν διότι όλοι αυτοί οι βάρβαροι λαοί το βλέπουμε και σήμερα ακόμη, δεν μπορούσε η ακοή τους να πιάσει τους ελληνικούς φθόγγους. Όπως απεδείχθη, ούτε να δημιουργήσει μόνος του μία έναρθρη δική του γλώσσα. Μ’ αυτό τον τρόπο ο κάθε λαός και η κάθε φυλή, δημιούργησε ανάλογα με τη νοημοσύνη και ικανότητα των αρχηγών τους τη δική τους γλώσσα, αντιγράφοντας την Ελληνκή. Δεν είχαν σχηματισμένη άρθρωση, ούτε “αυτί” όπως λέμε σήμερα, γι αυτό μια λέξη άλλος την έλεγε: Αβ- =η κατοικία, άλλος Εβ, άλλος έλεγε:ηήλιος, άλλος αέλιος, ηέλιος, γήλιος. Μ’ αυτό τον τρόπο δημιουργήθηκαν οι διάλεκτοι όλου του κόσμου. Οι πρώτες συλλαβές -λέξεις που εξεφώνισε ο άνθρωπος με τον ουρανίσκο ελαφρά και ακαθόριστα είναι: (Χ)α, (χ)ε, (χ)ι, (χ)ο, (χ)ου.
Τα πρώτα σύμφωνα μαζί με φωνήεντα ή όχι ήταν γκ, ντ, δζ, ζδ, μπ και αργότερα, μία λέξη δημιουργούσε πολλές άλλες ταυτόσημες έννοιες. Πολλές από αυτές χρησιμοποιούνται και σήμερα με διαφορετική έννοια όπως: Πέλα=λίθος, λάας, σέλα, πέτρα, άμ-πελος, πέλα-γος, τουρκ=βράχος, τούρκο-λίμανο, τουρκο-βούνια,Τουρκουαζ =πολύτιμος λίθος. Κλήμα= Κρημνώδει βράχοι. ύψος=ίππος=πους, όνος= ποτήρι, γαϊδουράκι. άνθος-άνθιον=το ιερόν φρέαρ του πρωτογόνου, μαγαζί= μαγασί, μάγαρον, μέγαρον. Δασκαλειό=Πολλαί έρημοι νησίδες και βράχοι (σήμερα δίνουμε άλλη έννοια). Γυμνάζω= εκπαιδεύω -εκπαιδευτήριο. –γυμνάζομαι-γυμνάσιο= εκπαιδεύομαι. Άλλη η λέξη γυμνό χωρίς ενδύματα. Αι “Γυμνοπαιδίαι” δεν ήταν παιδιά γυμνά που χόρευαν, αλλά παιδιά γυμνασμένα επί τούτου, για να συμμετάσχουν στις εορτές και αγώνες. Πόντ- ος, Ποντι-κός, Ποντικονήσια= Νησίδια διαβρωμένα από τα κύματα, Γέρος-γέροι-γεραίαι= Πέτραι σκοπελώδεις κ.α.
Παρατηρούμε επίσης ότι υπάρχουν πάρα πολλές λέξεις που έχουν την έννοια του νερού:Βύδωρ-ύδωρ, Βόδα-Βυρό. Μεσ- Μαρ. Δων-Δαν. Αγ-αιγ. Αια, Απα, Αβ, αφ, Καλ-Κολ, Σι-Σου-Σελ, αχ, αμ, το γράμμα ρ. Αώοι=Θεοί των υδάτων.Ποιος θα μπορούσε όλες αυτές τις λέξεις να τις χρονολογήσει σε μια εξελικτική πορεία της γλώσσας μας;
Χρειάζεται να δώσουμε μεγάλη προσοχή σε όλα τα τοπωνύμια και τις παραγόμενες εξ αυτού λέξεις. Εκεί βρίσκουμε τις ρίζες των λέξεων που θα αναπτυχθούν, και που αυτές πολύ αργότερα θα ενταχθούν στον Ελληνικο Κώδικα του Αλφαβήτου. Η πολυμάθεια και η ευρυγνωσία του Μητροπολίτη Παραμυθίας Αθηναγόρα, και η πρωτοτυπία της ερεύνης του, μας έσπρωξε ν’ αφιερώσουμε το πλήθος των ερευνών του στη συγγραφή αυτού του λεξιλογίου. Μελετώντας, παρατηρούμε ότι όλα τα έργα του, έχουν αφετηρία τας νήσους και τα άντρα των Παξών- Κερκύρας -Θεσπρωτίας.
Ας θυμηθούμε ότι, αρχικά η Γαία Ήπειρος, ήταν ένας ενιαίος εδαφικός χώρος, αργότερα με το λιώσιμο των πάγων, ξεχώρισαν οι Ήπειροι και τα νησιά. Επεξηγείται με βάση τον Όμηρο, γιατί όλα τα πρώτα τοπωνύμια αρχίζουν από αυτόν εκεί το χώρο των Παξών-Κερκύρας και στην απέναντι Ήπειρο-Θεσπρωτία, ενώ αντιγράφονται σιγά-σιγά στην υπόλοιπη Ελλάδα και σ’ όλο τον κόσμο. Αρχικά η Ήπειρος-Θράκη ήταν ταυτοσήμαντα εκ του χρώματος των ανθρώπων.
Η προοδευτική ανάγνωση των αρχικών συλλαβών και εννοιών με τη βοήθεια των αρχαίων τοπωνυμίων, είναι η μόνη σίγουρη απόδειξη για την προϊστορία του πολιτισμού της ανθρωπότητος. Όλες οι αρχαίες γλώσσες προήλθαν από την αρχέγονη Ελληνική. Όμως επίμονα και πεισματικά ο Έλληνας εμποδίζεται από την παιδεία του, αποπροσανατολίζοντάς τον, να του γίνει γνωστή η αλήθεια, και η αλήθεια είναι, ότι μία ήταν μέχρι σήμερα η γλώσσα του ανθρώπου, η Ελληνική.
Το όλο λεξιλόγιο περιέχει κατά το πλείστον λέξεις πρωτόγονες, αρχικές, τις οποίες δεν γνωρίζουμε διότι τις χρησιμοποιούμε και σήμερα με διαφορετική έννοια. Είναι ένα βοήθημα ώστε ο σημερινός Έλληνας να μάθει από πού και πως άρχισε την ομιλία του. Βασιστήκαμε στον Μητροπολίτη Αθηναγόρα, με πολύτιμα βοηθήματα τα Πελασγικά του Ιακ.Θωμόπουλου, του Ησύχιου το Λεξικό, Απολλωνίου Σοφιστού, Νικ. Λορέντη Λεξικόν Γεωγραφικών Ονομάτων, Ομηρικό Λεξικό του Κοφινιώτη, Λεξικόν της Αρχ.Ελληνικής Χαρ. Μπαλτά. Ηλ.Τσατσόμοιρου και πολλών άλλων σύγχρονων ερευνητών.
Μπορούμε να δούμε και να φανταστούμε τον πρωτόγονο άνθρωπο, την εξέλιξή του, μέχρι τη σημερινή κάμψη του πολιτισμού του. Αλλά και πως άρχισε να δημιουργεί και να οργανώνει την ζωή του, για να φτάσει κάποτε ν' αναπτύξει αυτό τον μεγάλο και παγκόσμιο πολιτισμό.
Διαβάζοντας τις παρατηρήσεις και αναλύσεις των έργων του Αθηναγόρα που αφορούν την Οδύσσεια, διαπίστωσα ότι γίνεται μία αποκωδικοποίηση του έπους. Αποκωδικοποιώντας λέξεις της προϊστορικής εποχής που σήμερα πολλές από αυτές έχουν άλλη έννοια, ξεδιπλώνεται η ιστορία των γεγονότων, με το ήθος προηγούμενης εποχής. Αναρωτήθηκα! έγραψε ο Όμηρος μία αληθινή ιστορία, ή πήρε γεγονότα παλαιοτέρων εποχών και με τη δύναμη της ιδιοφυίας και του ταλέντου του δημιούργησε ένα έπος. Όλη αυτή η μεγάλη μυθολογία ήταν μήπως για τον Όμηρο η ιδέα να καταγράψει πράγματα που η εποχή του ίσως δεν σήκωνε μεγάλες αλήθειες από τους συγχρόνους του -όπως συμβαίνει και σήμερα.
Μελετώντας ανεπηρέαστα τον Όμηρο μέσα από τις παρατηρήσεις και την έρευνα του Μ.Αθηναγόρα απ’ όσα μέχρι σήμερα έχουν γραφτεί, πρέπει να λάβουμε υπ’ όψη μας και τη σύγχιση που γίνεται. Όπως με την άποψη, ότι τα γράμματα τα έφερε ο Κάδμος από τη Φοινίκη. Αλλά ο Μητροπολίτης Αθηναγόρας μας πληροφορεί ότι στην Ήπειρο υπάρχουν δύο πόλεις με το όνομα Φοινίκη. Σήμερα υπάρχει Φοινίκη χωριό κοντά στους Φιλιάτες με αρχαία ερείπια. Άλλη μία Φοινίκη κοντά στη Σαγιάδα, λίγο πιο πέρα στο Βουθρωτό και οι δύο αυτές πόλεις περίφημες για τον πολιτισμό τους, το εμπόριο χρυσού και τον πλούτο τους. Η Φοινίκη της Θεσσαλίας επίσης έπαιξε μεγάλο ρόλο. Οι Φοίνικες της Συρίας είναι ομόφυλοι των Εβραίων και δεν έχουν σχέση με την εφεύρεση του Αλφάβητου. Χρειάζεται να προσθέσουμε ότι η Θεσπρωτία φέρει πολλά ονόματα του Ομηρικού κόσμου, όπως: Τροία, Ίλιον, Ορφέας, Σιμόεις(ποταμός της Ομηρικής Τροίας), Σίαμις νυν Καλαμάς, τον Αχιλλέα και άλλους ήρωες του Ομήρου βρίσκονται στο χώρο της Ιλλυρίας-Θεσπρωτίας-Αδριατική Θάλασσα, Φαιακία-Παξοί κλπ. έτσι ώστε δύσκολα ν’ απορρίπτεις την άποψη του Αθηναγόρα ότι όλα ξεκίνησαν από τους Παξούς οι οποίοι αποδεδειγμένα για 30 χιλιάδες χρόνια μεσουράνησαν σ’ όλο τον κόσμο μέχρι να πέσουν στην αφάνεια. Αυτός είναι ο πρώτος Παγκόσμιος Ελληνικός πολιτισμός. Είναι ένα κεφάλαιο της ιστορίας μας που δεν γνωρίζουμε. Εκεί εξηγούνται και αναπτύσσονται προοδευτικά κι εκτενέστερα, όλες οι λέξεις που χρησιμοποιήθηκαν κατά το διάστημα των χιλιάδων χρόνων από τον πρωτόγονον άνθρωπο, μέχρι σήμερα.
Δίδοντας ιδαίτερη προσοχή στις αναπτυσσόμενες λέξεις, παρακολουθούμε την εξέλιξη της γλώσσας και βλέπουμε ότι κάθε φορά οι άνθρωποι βρίσκουν και νέες λέξεις για να ονομάσουν τις ίδιες και νέες έννοιες. Και μόνο να παρακολουθήσουμε τας νήσους των Παξών, με πόσα ονόματα έχουν αποδοθεί κατά τα προϊστορικά χρόνια της μεγάλης ακμής των, μας πιάνει δέος. Συναντούμε σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου, ελληνικές λέξεις, που μέχρι σήμερα απορούσαμε για την ύπαρξή τους σε μέρη τόσο μακρινά από την Κεντρική Ελλάδα. Αυτές τις ελληνικές λέξεις τις βλέπουμε κυρίως σε τοπωνύμια. Τοπωνύμια, χωριά, λίμνες και οδούς όσα έχουν αλλάξει νομίζοντας ότι ήταν σλάβικα κλπ, ήταν λέξεις πρωτόγονες που το “εκλεπτυσμένο γούστο” των σημερινών Ελλήνων δεν άντεχε, αφού δεν γνωρίζει ακόμη την αληθινή ιστορία του.
Για να γίνει προσιτή σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα η Προϊστορία μας, χρειάζεται να ξεχωρίσουμε στο μυαλό μας, ότι άλλο είναι μία ιστορική νήσος και άλλο είναι η Προϊστορική. Άλλη π.χ. η Λέσβος, η Εύβοια, η Κρήτη η ιστορική, η Δήλος δηλ. η σημερινή κι άλλη η Προϊστορική, της παλαιολιθικής εποχής. Ό Όμηρος γράφει δήμος Κεφαλλήνων, προϊστορικά δεν υπήρχε νήσος. Αργότερα με το λιώσιμο των πάγων ξεχώρησαν τα νησιά. Όλα τα ονόματα από κάπου πρωτάρχισαν να μιλιούνται. Κάποια έλλογα όντα πρωτάρχισαν την πνευματική τους ανάπτυξη. Δεν είναι δυνατόν πόλεις να δημιουργήθηκαν χωρίς προϊστορία παλαιοτέρων ανθρώπων. Πόλεις αναπτύσσονταν, πόλεις καταστρέφονταν. Κι όλες αυτές οι πόλεις με πολύ πληθυσμό, ώστε ν’ αναρωτιέται κανείς πως είναι δυνατόν να υπήρχαν τόσες χιλιάδες κόσμος σε μιά πόλη και σήμερα να μην υπάρχουν ούτε στο χάρτη; όμως είναι καταγεγραμμέναι σε ιστορικά βιβλία πόλεις, ποταμοί κ.α. που εμείς δεν γνωρίζουμε ούτε το όνομά τους. Οι πόλεμοι, ασθένειες και βαρβαρότητες κατακτητών, όπως και σήμερα κατέστρεφαν κι εξαφάνιζαν ανθρώπους πόλεις και χωριά.
Κάποιοι όμως, έμεναν και συνέχιζαν την πνευματική τους εξέλιξη. Αρχαίοι άνθρωποι, χιλιάδες χρόνια πριν από μας άλλαζαν τόπους, δίνοντας εκεί που πήγαιναν το όνομά τους από τη δική τους πατρίδα. Παράλληλα η γη με τις ανακατατάξεις της, σεισμούς, καταβύθησις της Ατλαντίδος, καθιζήσεις κλπ. δημιουργούσε νέες παραλίες, νέες στεριές και καινούργια για κείνη την εποχή όρη βουνά και πεδιάδες.
Επίσης ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στις έννοιες των λέξεων όπως:
Η ομηρική νήσος των Παξών είχε 90 ή 100 πόλεις, ο Όμηρος υπονοεί τας “ταυτοσήμους, αλλ’ αλλοθρόους” ονομασίας προσδιορίζοντας τας νήσους Ιθάκης-Παξών –Κερκύρας. Το αυτό οι Θ-εοί, οι Θ-υσίες, Φ-όνοι κ.α. υποκρύπτουν άλλη έννοια από τη σημερινή. Μα ακόμη και η λέξη ξανθός από τον Όμηρο δεν είναι αυτό που νομίζουμε σήμερα. Ξανθό εννοούσαν και τὸ μελανωπὸν καὶ σκοτεινόν, τὰ χρώματα ταῦτα ἦσαν τὰ ἐθνικὰ χρώματα τῶν προελλήνων προγόνων ἡμῶν, ἀλλὰ καὶ τῶν Ἑλλήνων ἐν γένει κατὰ τὴν κλασσικὴν περίοδον. Εις την ομηρική εποχή το ξανθόν δὲν εἶχε τὴν σημασίαν ἥν σήμερον εἰς τὴν λέξιν ἀποδίδομεν·είχε πάντοτε σχέσιν προς τον μελαψό, αλλά το πλέον ανοικτόν. Διότι και ο Οδυσσεύς ο οποίος ως ξανθός χαρακτηρίζεται, ήτο μελαχροινός, σαν γνήσιος Πελασγός και Αιθίοψ.
Ο Αθηναγόρας αφήνοντάς μας αυτή την τεράστια έρευνα, προσπαθεί να κλείσει το χάσμα μεταξύ των Προ-ομηρικών και Ομηρικών χρόνων. Οι οποίοι χρόνοι αναφέρονται μόνο εις τας νήσους Παξών-Κερκύρας-Θεσπρωτίας. Αν εξ αρχής δεν κατανοηθεί αυτό, δεν είναι προσεγγίσιμη η όλη έρευνα.
“Μόνο στην Ήπειρο και τα νησιά των Παξών –Κερκύρας
θα ξαναβρούμε ολόκληρο τον υπέροχο ομηρικό κόσμο”.
Προσωδία
Η προσωδία της Ελληνικής γλώσσας άρχισε από την πρώτη επαφή που είχε ο άνθρωπος με το περιβάλλον του. Άκουσε τους ήχους της φύσεως, εντυπωσιάστηκε, τους μιμήθηκε και σαν λογικό ον που είναι, σιγά-σιγά όπως μεγάλωνε το σώμα του, άρχισε η καθαρή μνήμη του να καταγράφη ότι άκουγε κι ότι έβλεπε. Τότε αρχίζει κι η πνευματική του ανάπτυξη.
Ακουσε-Σκέφτηκε-Μίλησε (ήχησε).
Λόγος + Ηχος + Έκφρασις = Προσωδία.
Τα φωνήεντα τον πρώτο καιρό δεν ήταν συγκεκριμένα, όπως δεν είναι και του μωρού όταν λέει ουααα. Οι πρώτες συλλαβές-λέξεις ειπώθηκαν, πριν η γραφή εξελιχθεί βάσει του Αλφαβήτου με τις γραμματικές αποκλήσεις των Αλεξανδρινών. Θα πρέπει να υπολογήσουμε ότι αρχικά τα φωνήεντα στην ακαλλιέργητη ανθρώπινη φωνή, δεν ήτανε συγκεκριμένα, όπως π.χ σήμερα λέμε α και είναι α. Στην αγγλική γλώσσα ο φθόγγος α ακούγεται ασαφής κάτι μεταξύ του α-ε. Αυτό ισχύει για όλα τα φωνήεντα, όπως το υ (u γαλλικά) ακούγεται ου κι άλλοτε ι, έτσι είναι λογικό μία λέξη με τα ίδια σύμφωνα, κάθε φάρα και φυλή τα φωνήεντα να τα “έπιασαν” ακουστικά με διαφορετικές συνηχήσεις. Μα και τα νήπια δεν μπορούν ν’ αρθρώσουν μία λέξη σωστά αλλά παρεφθαρμένα, θα περάσει καιρός και με την επιμονή των γονέων θα πει σωστά τις πρώτες λέξεις και φράσεις. Μ’ αυτήν την παραφθορά, φωνηέντων και συμφώνων που δημιουργούσε η προσωδία, άρχισαν να δημιουργούνται οι διάλεκτοι και ιδιωματισμοί, της ελληνικής γλώσσας όπως: επάενα ή πηαίνω ακατόπι,ο υγιός τση, γέλ-ι-α ή γέγια, το αναμετάξυ κλπ. κι ανάλογα με τα φύλα και τις ιδιαιτερότητες του χώρου όπου μιλούσαν-ζεστά ή κρύα μέρη- έβγαινε από αυτή τη μάνα γλώσσα μία παρεφθαρμένη ελληνική, η οποία κατέκλυσε όλο τον κόσμο. Κάθε φυλή πήρε τα δικά της ιδιώματα μέσα από αυτήν την ελληνική γλώσσα, δεν υπάρχει άλλος τρόπος να μιλήσει ο άνθρωπος, παρά μόνο με την κατάταξη συλλαβών από φωνήεντα και σύμφωνα.
Εκείνη την πρωτόγονη εποχή μαζί με την προσωδία -τραγουδιστών συλλαβών, λέξεων-ανεπτύσσετο και η μουσική η οποία δημιούργησε συγχρόνως και το πολύτιμο 5φθογγο πολυφωνικό τραγούδι, όπου μέσα σε μία ομάδα, κάθε άνθρωπος τραγουδούσε το δικό του τραγουδιστό μέρος, αντιγράφοντας τους ήχους της φύσεως αρχικά χωρίς λόγια. Ο πρώτος εμιμείτο ένα πουλί, ο άλλος έμπαινε ανάμεσα κι εμιμείτο άλλο πουλί, κι ο άλλος κρατούσε το μουρμουρητό της φύσεως (φυλλωσιές δέντρων κλπ.)με το γνωστό μας ισοκράτη.(Μέχρι τις μέρες μας υπήρχαν αγρότες στα ορεινά της Ελλάδος, οι οποίοι παρουσιάστηκαν στο Μέγαρο μουσικής Αθηνών παρουσιάζοντας συνομιλίες με τη γλώσσα των πουλιών.)
Πολύ αργότερα άρχισαν να δημιουργούν συλλαβές και λέξεις τις οποίες γυρόφερναν μ’ ένα φωνήεν όπως κάνουν και σήμερα στο τραγούδι:ΩωωΩοΩοοοο ρε παιδιάαΑαα κλπ. κατ’ αυτόν τον τρόπο εξελίχθηκε η μουσική πολυφωνία. Αυτό ήταν το προζύμι για να γεννηθεί η πρώτη έντεχνη μουσική του κόσμου.
Όταν ετέθη θέμα γραφής μέσω του Αλφαβήτου, και καθιερώνοντας το τονικό σύστημα με τις απαιτήσεις του συντακτικού και της γραμματικής, χάθηκε η προσωδιακή προφορά που βοηθούσε την έκφραση η συνεχόμενη ηχητική δύο-τριών φωνηέντων. Μία σημερινή “καλημέρα”, με πόσους εκφραστικούς τρόπους μπορούμε να την αποτείνουμε: σ’ έναν σεβάσμιο, σε μια μαθήτρια, σ’ έναν φίλο μας ή εχθρό μας; Για τον καθένα από αυτούς, η φωνή μας μ ‘αυτή την ίδια λέξη, θα πάρει άλλη χροιά.
Οι δίφθογγοι και τρίφθογγοι στριμώχτηκαν -προσαρμόστηκαν για την επιστημονική εξέλιξη της γλώσσας. Οι απαιτήσεις της γραμματικής όμως, εμπόδισαν ν’ αποτυπωθεί και η σωστή προφορά των προσωδιακών λέξεων όπως: Αία, Γαία, Αιγαίον. Είμαστε σίγουροι ότι προφερότανε με Εα, γεα, εγέον; μήπως η προσωδία ήθελε : ΑιΕΑ, ΓΑιΑ, ΑιΓΑιΕΟΝ, (το γιώτα να συρθεί γρήγορα στο επόμενο φωνήεν) διότι ο άνθρωπος όπως μιλούσε, έτσι κι έγραφε, δεν περίμενε το αλφάβητο για να νοιώσει την ανάγκη της γραμματικής. Ήδη τα “Πελασγικά” γράμματα έχουν διαβαστεί κι εξηγηθεί από τον σοφό ιατρό γλωσσολόγο Ιακ. Θωμόπουλο (Πελασγικά).
Εμφανής η προσωδία και στις επόμενες λέξεις όπου το δίγαμμα F γίνεται εξάρτημα της προσωδίας. Σύγχρονοι ερευνητές διέσωσαν πάρα πολλές λέξεις με δίγαμμα, που μπορούμε να το αποδώσουμε με β-φ: ΕFεικοσάβιος, εFείκοσι, εFεικοστός. Εείλεον, εείλω,= περικύκλωσαν. Εείπα=είπα. Fοθέω=ωθώ, σπρώχνω, Αιαία= νήσος, Οιήϊα=Τα ηνία, τα πηδάλια. Φάος-φώος-φως. Ας θυμηθούμε και τη δική μας σήμερα προφορά και γραφή όπως: είπα στον πρόεδρο να καθήσει σ’ αυτή την καρέκλα:φωνητικά ακούγεται “είπα στο μπρόεδρο να καθήσει σ’ αυτή τη γκαρέκλα” το “ν” το μετατρέψαμε σε μπ και γκ.
Κατά το διάστημα χιλιάδων χρόνων απ’ όταν μίλησαν οι άνθρωποι, τα ύδατα –τα νερά, τους έδωσαν διάφορες ονομασίες.Το αΒ-εΒ =Κατοικία, μας θυμίζει την προφορά του I have, με την Αγγλική προφορά στον ουρανίσκο, όχι με την ελληνική που το Χαίρε το αποδίδουμε το Ε ανοίγοντας το στόμα οριζόντια, αλλά Χ-άϊ-ρε να γλιστρίσουνε γρήγορα στο ρε.
Αα= Τα ύδατα. Είναι μια φυσική μονοσύλλαβη λέξη που δεν μπορείς να την προφέρεις Α! Θα σου πάρει και άλλο ένα “α” για ν’ ακουστεί η έννοια Αα. Θα πρέπει να θυμηθούμε ότι ακόμα και το Αα δεν προφερότανε όπως θα το λέγαμε σήμερα (αα), αλλά με τα τεταρτημόρια του ήχου, που μόνο η φωνή μπορεί ν’ αποδώσει και τα διάφορα μη συγκερασμένα όργανα.Με βάση το Αα θα συναντήσουμε λέξεις με πολλά φωνήεντα που όλοι αναρωτηθήκαμε, γιατί τόσα Ααα στη λέξη: Αάατον, αάβακτοι, ααγές, αασχετόν, αάσαι κ.α. Όμως πρέπει να φανταστούμε ότι όλα αυτά τα φωνήεντα δεν προφερότανε σε μία μονότονη γραμμή, αλλά κυματιστά δημιουργώντας αυτή τη μοναδική μουσικότητα της Ελληνικής γλώσσας.
Όσοι μουσικοί ασχολούνται με το θέμα της γλώσσας μας, καταλαβαίνουν ότι η βάση της μουσικής των Ελλήνων είναι η Προσωδία (λόγος+ήχος). Προσπαθώντας ό άνθρωπος να μιμηθεί τη φύση, πρόφερε τραγουδιστούς φθόγγους, (βλέπε Πεντάφθογγο) μ’ αυτόν τον τρόπο γεννήθηκε η προσωδία. Όταν οι φθόγγοι δια συλλαβών, άρχισαν να πέρνουν μία συγκεκριμένη έννοια και μορφή, όπως (Αγ-Αιγ=ύδατα, Αϊα-νερό) τότε οι πρώτοι άνθρωποι συνομιλούσαν με το δικό τους πρωτόγονο ύφος και συλλαβισμό. Έτσι άθελά τους έθεσαν τις βάσεις για μία μουσική ανάπτυξη.
Λόγος και ήχος μαζί δημιουργούν και αναπτύσσουν τη σκέψη και το συναίσθημα. Για να ακριβολογήσουμε, αρχικά η γλώσσα εξελίσσετο μαζί με μία πρωτόγονη μουσική. Κι όσο περνούσε ο καιρός, τόσο το γλωσσικό όργανο του ανθρώπου γυμναζότανε και μπορούσε να προφέρει τις εντυπώσεις του από τη φύση με πολλούς τρόπους όπως (Γκολ-Κολ=το φρέαρ, αφ αρχικά =νερό, -ορ-αρ= ο χρυσός).
Όταν ο συνδυασμός των φωνηέντων-συμφώνων μιας γλώσσας είναι σκληρός κι ο ήχος είναι ανάλογος. Έτσι μπορούμε να ξεχωρίζουμε την Ιταλική από την Γαλλική ή την Αγγλική από την Γερμανική κλπ. Η Αρχαία Ελληνική όμως η οποία είναι μια πλήρης μουσική γλώσσα είναι ασυναγώνιστη και βεβαίως κάθε άλλος συνδυασμός γλώσσας γίνεται παρεφθαρμένη Ελληνική όπως είναι η Χαλκιδική η μετέπειτα Λατινική.
Αυτή η μάνα γλώσσα όταν έφτασε στο τελειότερο σημείο, να γίνει η γλώσσα της Επιστήμης και της Τέχνης, από μία τάση να την εκλεπτύνουμε, προσπαθήσαμε να την ανεβάσουμε όσο γίνεται πιο ψηλά με αποτέλεσμα να αυτογκρεμιστούμε. Διότι οι Αρχαίες Ελληνικές Τραγωδίες το μεγαλύτερο έργο της ανθρωπότητας, δεν μπορέσαμε ούτε να το συναγωνιστούμε, ούτε να το ξεπεράσουμε. Για μας και για κάθε ευρωπαίο,η Ελληνική μουσική είναι μόνο η Τραγωδία. Δεν μπορέσαμε όμως κατά τη διάρκεια τόσων αιώνων να συνεχίσουμε αυτή τη μουσική. Οι ξένοι που προσπάθησαν δεν μπόρεσαν ούτε αυτοί να δημιουργήσουν κάτι νεώτερο, απλά μιμήθηκαν ορισμένα στοιχεία της τραγωδίας. Διότι η όπερα, οπερέτες, ορατόρια κλπ. είναι απομίμηση της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας.
Εμείς σαν Έλληνες κληρονόμοι αυτής της τραγωδίας δεν καταλάβαμε τη σύνθεσή της. Μεταφράσαμε το αρχαίο κείμενο, στηριχτήκαμε στους ρυθμούς: τα μακρά και τα βραχέα, αναλύσαμε τα λόγια και τις λέξεις όσο μπορέσαμε αλλά δεν καταλάβαμε ότι κάθε αρχαία ελληνική λέξη, είναι μία μουσικο-ρυθμική οντότητα που περικλείει τη δική της δυναμική. Η μεταφρασμένη λέξη στη νεότερη ελληνική χάνει τη γοητεία της και τη δύναμη της. όπως επί παραδείγματι:
Ας ψάλλουμε τον ύμνο του Πρόκλου αφιερωμένο στον Ήλιο:
Κλύθι πυρός νοερού Άκουσέ με βασιληά
βασιλεύ του νοερού πυρός
Χρυσήνιε Τιτάν Τιτάνα με τα χρυσά ηνία.
Η μουσική έκφραση θα παραχθεί από το νόημα του λόγου, το συλλαβισμό της κάθε λέξης και το συναίσθημα που νοιώθει αυτός που εκφράζεται. Όπως μία “Καλημέρα” ο καθένας μας την εκφράζει με το δικό του ύφος, έτσι και ένα αρχαίο κείμενο ή έναν Ύμνο του Ορφέα, θα τον αποδώσει με το δικό του τρόπο, άλλως γίνεται “αντιγραφή”. Η μουσική παίζει μεγάλο ρόλο σ’ ένα κείμενο λόγου, όχι σαν συνοδεία αλλά ενσωματομένο μ’ αυτόν. Το να επενδύουμε σε μία ποίηση μία μουσική όπως τη φαντάζεται κάθε συνθέτης, είναι άλλο θέμα.
Η μουσική έχει τη δική της δύναμη, δια μέσου του ήχου εκδηλώνεται η ψυχή μας. Ήχος και Λόγος είναι ο τέλειος συνδυασμός. Αν ξεχωρίσουμε το λόγο από τη μουσική συνοδεία, ούτε το ένα ούτε το άλλο μας ικανοποιεί απόλυτα. Διαβάστε του Σολωμού τον ύμνο στην Ελευθερία, τότε θα καταλάβετε ότι χωρίς τη μουσική του Μάντζαρου δεν υπάρχει συγκίνηση. Ενώ μόνη η μουσική του Μάντζαρου μας προκαλεί ρίγος. Γι αυτό μπορούμε ν’ ακούμε τη μουσική του ύμνου και χωρίς τα λόγια. Εδώ η μουσική ξεπέρασε την ποίηση.
Θεωρώ εγκληματικό ν’ αποδίδουμε την τραγωδία μεταφρασμένη με μία ρυθμική απαγγελία. Είναι σαν να χορεύεις ένα χορό με το ρυθμό του και τη μετρική του χορού. Κι όμως ο Έλληνας δεν έχει μέσα του μόνο πνεύμα έχει και ψυχή. Και μας το απέδειξε αυτό κατά καιρούς με τα πολλά και ωραιότατα τραγούδια είτε λέγονται δημοτικά που δεν υπάρχει συνθέτης, είτε ελαφρά, είτε σύγχρονα ρεμπέτικα, είτε ,είτε... υπάρχουν διαχρονικά στο είδος τους πολλά τραγούδια. Μήπως αν μορφώναμε το λαό μας με πνεύμα αρχαιοελληνικό κι όχι δυτικό που δεν το αναγνωρίζει η ψυχοσύνθεση του Έλληνα, μήπως τότε μπορέσουμε να έχουμε μία συνέχεια ελληνικής μουσικής σε ανώτερο επίπεδο. Πιστεύω ότι ο σημερινός Έλληνας μπορεί, δεν είναι μακριά από αυτό τον ανυφορικό δρόμο και θα πετύχει!
Τελευταία υπάρχει μία τάση από νέους ανθρώπους να δημιουργούν μουσική- κίνηση- λόγο, με βάση το αρχαιο-ελληνικό πνεύμα, οπωσδήποτε κάποιο καλό θα προκύψει. Μακάρι τα ωδεία μας να μπορούσαν να φιλοξενήσουν ειδικούς δασκάλους, ώστε να ανακάμψει το αρχαίο πνεύμα το αθάνατο, που ο σύγχρονος Έλληνας, ακόμα μένει στα δεσμά του.
Παρατηρείται δε το εξής φαινόμενο. Η μουσική κλίμακα των Βυζαντινών Ύμνων και του Δημοτικού τραγουδιού στηρίζεται σε φυσικές κλίμακες, (δηλαδή με αποχρώσεις του σταθερού ήχου όπως: από το μαύρο χρώμα αν αναμίξουμε το άσπρο θα έχουμε γκρίζους τόνους, από το κόκκινο με άσπρο- ροζ, το κίτρινο- με πορτοκαλί, το μπλε - με γαλανό κλπ. το ίδιο κι ο ήχος παράγει παραπλήσιες αποχρώσεις) που ονομάζονται ημιτόνια και τεταρτημόρια του τόνου. Άλλο όμως ο τόνος του χρώματος ικ άλλος ο τόνος του ήχου.
Θυμηθείτε τον τραγουδιστή σε δημοτικό τραγούδι, ή τη βυζαντινή υμνωδία με τον ψάλτη που αρχίζοντας να ψέλνει, σέρνοντας υψώνει κι ανεβοκατεβάζει τη φωνή του μ’ ένα ιδιόρυθμο τόνο που εκφράζει το σεβασμό και την ιερότητα: ΩοοΩοοοο! Τα Ωοο έχουν άλλη έκφραση από τα Ωοο του Δημοτικού τραγουδιού. Αντίθετα η ευρωπαϊκή μουσική έχει κλίμακα συγκερασμένη. Δηλαδή η νότα ΝΤΟ δεν ταλαντεύεται με τις διπλανές της, είναι κοφτή μέσα στην κλίμακα που διαίρεσε και υποδιαίρεσε ο Πυθαγόρας, ώστε να δημιουργηθούν στη Δύση αργότερα οι δύο μουσικές κλίμακες (μείζονες –ελάσσονες.)
Ενώ όμως οι ευρωπαίοι έχουν συγκερασμένη μουσική, (με τόνους και ημιτόνια) δεν μιλούν συγκερασμένα, επίσης έχουν διατηρήσει την αρχική προφορά των λέξεων με γκ-ντ-μπ-τζ κλπ. που για τους ΄Έλληνες της αρχαίας εποχής εθεωρείτο βάρβαρη.
Αντίθετα εμείς σήμερα, ενώ τραγουδάμε με τη φυσική μας μουσική κλίμακα, μιλάμε κοφτά-συγκερασμένα. Λέξεις όπως:Ηιερείς-Ηίερος-Ηιέρεια, τις έχουμε απορρίψει μιλώντας κοφτά. Ο Γάλλος το “νερό= EAU”το γράφει με τρία φωνήεντα το προφέρει όμως με ένα Ο. Θυμηθείτε τον Γάλλο στρατηγό Ντε Γκώλ πως στράβωνε το στόμα του και είναι αποτυπωμένο σε φωτογραφίες το Ο! Που σημαίνει ότι κατά την προφορά γλιστρούσε γρήγορα τα τρία φωνήεντα. Επίσης οι Γάλλοι CH- Ch=Chapeau, chemin, τα προφέρουν βαριά, όπως στην Ήπειρο λένε: πεντακόσσια, εξακόσσια, σσιάδι, σσιήκω απ’ αύτου, χαλασσιά μου αλλά και στην Κύπρο λένε “φορεσσιά “κλπ.
Στην παρούσα περίπτωση του Λεξικού, δεν είναι απαραίτητο ν’ αποδώσουμε με τη γραφή του πολυτονικού, τις πρωτόγονες λέξεις με το καθιερωμένο αυτό σύστημα του τονισμού, αφού το τονικό σύστημα –ήταν και η αιτία που χάθηκε η προσωδία- και καθιερώθηκε τα τελευταία 2-3 χιλιάδες π.Χ. χρόνια του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Ενώ εμείς αρχίζουμε την καταγραφή συλλαβών και λέξεων πριν οι άνθρωποι μάθουν να γράφουν με τους κανόνες του τονικού συστήματος.
Εδώ θα πρέπει να επαναλάβουμε και τη σύγχιση που γίνεται, με την σωστή άποψη ότι τα γράμματα τα έφερε ο Κάδμος από τη Φοινίκη, αλλά την Ηπειρωτική Φοινίκη.
Καταλαβαίνουμε πόσο δύσκολο είναι να χρονολογήσουμε και να βάλουμε σε μία τάξη το θέμα της γλώσσας μας.
Όλα αυτό το διάστημα των 250.000 – 9.000 χρόνια σίγουρα οι άνθρωποι μιλούσαν, έγραφαν, δημιουργούσαν, κατακτούσαν τον κόσμο παγκοσμίως, ενώ οι γλώσσες αναπτύσσονταν και σύμφωνα με τους ειδικούς οι Παξοί-Φαιακία έχει αδιάσπαστη ιστορική παράδοση για 250.000 χρόνια συνέχεια. Ας λάβουμε υπ’ όψη μας και τις καθιζήσεις, σεισμούς και καταποντισμούς, λιώσιμο πάγων, δημιουργίες Ηπείρων και νησιών, ενώ ο χάρτης της γης μέχρι να ισορροπήσει, άλλαζε σχήμα για να φτάσει στη σημερινή του μορφή.
Κάθε φυλή ή φάρα, απέδιδε τον ήχο των λέξεων ανάλογα όπως αρέσκονταν να εκφραστούν. Μέχρι να επικρατήσει ένα ορισμένο αλφάβητο, οι ήχοι των φωνηέντων και συμφώνων αποδίδονταν από κάθε περιφέρεια μ’ ένα ιδιαίτερο τρόπο μέχρι να επικρατήσει π.χ. η λέξη ήλιος, άλλοι προσωδούσαν αέλιος, άλλοι ηήλιος, άλλοι αήλιος, ηέλιος υπήρχε μία πολυφωνία κι ένας ήχος έτσι ώστε, μία λέξη μπορούσε ν’ ακουστεί με τη δική του ιδιαιτερότητα της φυλής του και του χώρου όπου ζούσε.
Τα πολλά αυτά φωνήεντα μέσα σε μία λέξη δημιουργούσαν την προσωδία. Από αυτή την προσωδία των Ελλήνων δημιουργήθηκε και η πολυφωνία των γλωσσών, οι παραφυάδες της Ελληνικής γλώσσας με πρώτη τη Χαλκιδική τη μετέπειτα Λατινική. Ενώ κάθε ελληνική πόλη και κάθε έθνος είχε το δικό του Αλφάβητο.
Όταν επεβλήθη από τους Αλεξανδρινούς διανοούμενους το Τονικό σύστημα, και μπήκαν οι φραγμοί των κανόνων γραμματικής και συντακτικού, τότε με την επιβολή των κανόνων και τις εξαιρέσεις τους χάθηκε η προσωδία της αρχαίας Ελληνικής η οποία είναι η μήτρα όλων των γλωσσών. Στοιχεία προσωδίας βρίσκουμε σε κάθε γλώσσα ανα τον κόσμο, αλλά πολλά περισσότερα, στη σύγχρονη ελληνική η οποία διατήρησε μία ισορροπημένη κατανομή φωνηέντων-συμφώνων.
Η προσωδία, έθεσε τα θεμέλια για την ανάπτυξη της μουσικής τέχνης, όπως ήταν: οι Ύμνοι του Ορφέως, οι Τραγωδίες, τα Έπη του Ομήρου κλπ. και από εκεί φυσικά ξεπήδησαν τα μεγάλα μουσικά έργα της ανθρωπότητος.
Εμείς σήμερα διαβάζουμε μ’ έναν ίδιο τρόπο από αριστερά στα δεξιά. Οι αρχαίοι όμως άρχιζαν κι από δεξιά αριστερά, βουστροφηδόν και κυκλικά, αρχίζοντας από το κέντρο. Αυτό είχε αποτέλεσμα οι σημερινοί άνθρωποι να μη μπορούν πάντα να διαβάζουν σωστά τα αρχαία κείμενα.
Έτσι μπορούμε να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη της γλώσσας μας από το πολύ μακρινό παρελθόν. Θεωρήσαμε χρήσιμο να δημιουργήσουμε ένα Λεξικό λέξεων και συμπεριλάβαμε όσες λέξεις ήταν δυνατόν να συμπεριληφθούν σε μία γλώσσα των εκατομυρίων λέξεων. Από αυτές άλλες ακόμα υπάρχουν, άλλες αλλοιωμένες κι άλλες χάθηκαν με το πέρασμα του χρόνου.
Μέλπετε ω! Παίδες
Εκάεργον και Εκαέργην
Ενώ ο λαός, κατά Κλήμεντα τον Αλεξανδρέα έψαλλεν:
Βέδυ, Ζαψ, χθων, πλήκτρον, σφιγξ, Κναξ, Ζδι, Δζι, Χθύπτης, φλεγμός, δρύψ.
Αυτές οι ιερές λέξεις που αναφέροντο στο νερό, εψάλλοντο στους Δελφούς, Δωδώνη, Ελευσίνα, Έφεσσο και σε κάθε ιερό χώρο.
Παρατηρήσαμε κατά την έρευνά μας, ότι ο Ησύχιος, ο Νικόλαος Λορέντης, τα Ομηρικά λεξικά, πιθανόν και άλλοι που μας διαφεύγουν, επιμελώς έχουν απορρίψει λέξεις και συλλαβές της πρωτογόνου εποχής. Θέλοντας τον εκλεπτισμό της γλώσσας απέφυγαν να καταγράψουν λέξεις που αρχίζουν από :γκ, μπ, ντ, τζ, τσ. Κι όσοι της φυλής των Ελλήνων εξακολούθησαν να ομιλούν την αρχική τους γλώσσα θεωρήθησαν βάρβαροι. Αλλά μ’ αυτό τον τρόπο αποκρύψαμε την εξέλιξη της γλώσσας μας από το ξεκίνημά της. Γι αυτό φτάσαμε στο σημείο λέξεις ελληνικότατες να τις γράφουν τα λεξικά μας ως τούρκικη, σλαύικη, ιταλική κλπ.
Η γλώσσα μας άρχισε από τον απλό λαό εκείνον που δεν γνώριζε ακόμη να γράφει και να διαβάζει. Οι άνθρωποι της υπαίθρου, είναι αυτοί που διέσωσαν και διασώζουν πολλές λέξεις με την προφορά τους κι όχι οι διανοούμενοι της κάθε εποχής και οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την σημερινή καταστροφή, από τη στιγμή που η Ελληνική γλώσσα είχε γίνει η γλώσσα της Επιστήμης και της Τέχνης. Έτσι φτάσαμε στο σημερινό κατήφορο.
Πριν από την καθιέρωση του πολυτονικού συστήματος, όταν ακόμη δεν είχε εφευρεθεί η μεθοδικότητα της χρήσεως του Αλφαβήτου και οι άνθρωποι έγραφαν όπως μιλούσαν με τα φωνήεντα ολόκληρα, δημιουργούσαν όμως την αρμονία της προσωδίας. Οι δίφθογγοι –τρίφθογγοι-τετράφθογγοι-πεντάφθογγα (πολυφωνικά τραγούδια), προφέρονταν ολόκληρα, χωρίς να χρειάζονται γραμματικούς κανόνες και συντακτικό. Ας θυμόμαστε ότι η διάταξη των λέξεων ήταν διαφορετική από τη μετέπειτα γραφή των αρχαίων που υπερτερούσαν τα απαρέμφατα, με ελάχιστες αντωνυμίες. Αρκούσαν δύο λέξεις για ν’ αποδώσουν μία ολόκληρη φιλοσοφική σκέψη, αντίθετα σήμερα εμείς για ν’ αποδώσουμε το νόημα χρειαζόμαστε αντωνυμίες, ρήματα, άρθρα, επιθετικούς προσδιορισμούς κλπ.
Κι ακόμη μελετώντας διαπιστώνουμε ότι διαφορετικές λέξεις με την ίδια έννοια, είναι τόσες πολλές, που πρέπει να σκεφτούμε, ότι κατά το διάβα των αιώνων άλλαζαν, ή προστίθονταν νέες λέξεις με την ίδια έννοια. Όπως, το ερυθρό με τις αποδόσεις των χρωμάτων του χρυσού, των ανθέων, καρπών, φυτών κλπ.
Η έννοια του χρυσού εκείνη την προϊστορική εποχή είχε άλλη αντίληψη για το χρυσό, όχι μόνο σαν αυτή που έχουμε εμείς σήμερα. Διαβάζοντας κείμενα του Ομήρου θα πρέπει να είμαστε προσεχτικοί ποια έννοια θα αποδώσουμε, διότι συχνά είχε και μεταφορική έννοια όπως θα λέγαμε σήμερα π.χ. Χρυσός άνθρωπος, τον χρύσωσε (με την έννοια του καλού-αγαθού).Χρυσή την έκανε για να ενδώσει κλπ. Αλλά προκειμένου να κρύψουν θησαυρούς από τους εχθρούς, κωδικοποιούσαν το χρυσό με πολλά ονόματα θεοποιώντας τον όπως Χρυσέα Αφροδίτη, λέξεις όπως Μήλο, Αφρα, κλπ.
Η προσωδία των αρχικών λέξεων στραγγαλίστηκε για τη γραμματική υποχρέωση, θέτοντάς την κάτω από κανόνες. Ενώ όλες οι λέξεις κι αυτές που προϋπήρχαν, μπήκαν κατ’ ευθείαν στον κανόνα. Έτσι παρατηρούμε στον Διονύσιο Οινοανδέα η λέξις: προσωδώντας “συμπολεϊτευτής” να γράφεται σήμερα συμπολιτευτής. (επροφέροντο όλα τα φωνήεντα με κυματιστό τρόπο κι αυτό δημιουργούσε τη μουσικότητα του λόγου) Τύχη-τείχη-τοίχος. Κοινός-Καινός-κενός. Είναι –είνε, τα διπλά σύμφωνα τα οποία επροφέροντο με ιδιάζουσα προφορά, πολλά από αυτά καταργήθηκαν, ενώ η προφορά των σε πολλές περιφέρειες ακόμη υπάρχει κ.ά. Οι τόνοι (οξεία, βαρεία, περισπωμένη ή δασεία-ψιλή) που κατά τη γραφή είναι σημεία έκφρασης της προσωδίας - δεν λειτούργησαν ποτέ προσωδιακά από τον μετέπειτα Έλληνα, -όμως πρακτικά- ετέθη 1ον θέμα ορθογραφίας. 2ον δυσκόλευε γενικότερα την εκμάθηση της αρχαίας γλώσσας, αλλάζοντας τις διφθόγγους από την προσωδιακή τους κατάσταση σε γραμματική υποχρέωση.
Τα ρυθμικά σημεία Μακρό –βραχύ, (-υ) μπέρδεψαν και απομάκρυναν τον Έλληνα από την αρχική του γνώση. Τα μακρά και τα βραχέα, αφορούν τη μετρική μιας συλλαβής, το ρυθμό, δηλαδή τη διάρκεια των φωνηέντων, όχι τη μελωδική της απόδοση η οποία αποτελεί την έκφραστική δύναμη του λόγου.Το σπουδαιότερο είναι ότι όλα δυσκόλεψαν, ώστε να μη μπορεί να γίνεται αντιληπτό στους Έλληνες, το βαθύτερο νόημα των αρχαίων κειμένων.
Το Πολυτονικό σύστημα, για τη σημερινή εποχή, πιστεύουμε ότι είναι φρόνιμο να μείνει μόνο για τους επιστήμονες και την ιστορία, όπως η Λατινική και τόσα άλλα. Προέχει οι σημερινοί άνθρωποι να μπορούν να μαθαίνουν την ιστορία του κόσμου και να διδάσκονται μέσα απο τα αρχαία κείμενα κι όχι η προτεραιότητα να βρίσκεται στους γραμματικούς κανόνες.
Σήμερα υπάρχουν γλωσσολόγοι που προσπαθούν να εντάξουν όλες τις λέξεις των Ελλήνων στον κώδικα του Ελληνικού Αλφαβήτου, πιστεύουμε όμως, ότι όταν ο άνθρωπος άρχισε να μιλάει, δεν είχε κατά νου κώδικα.Υπάρχουν λέξεις πρωτόγονες, προ-ομηρικές και άλλες αρχαίες που τις μιλάμε και σήμερα. Όλες αυτές δεν μπορούν να ενταχθούν σε κώδικα. Και πάλι η γλώσσα μας έχει τόσο ευρύ φάσμα, που μπορούν κι αυτές να ενταχθούν τυχαία κι όχι διότι κάποιος εγκέφαλος τις ενέταξε στον κώδικα. Η ίδια η προφορά των πρωτογόνων λέξεων δεν αφήνει περιθώρια για να ενταχθεί σε κώδικα (π.χ.Γκωλλ-κολ-βηρ= το φρέαρ, Σαρπ=πέτρα, Λίλυ =το ύδωρ).
Βεβαίως είναι ένα πολύ έξυπνο παιχνίδι για να εξοικειώσει τον άνθρωπο στην ελληνική, κι όχι μόνο δεν κάνει κακό, αλλά τροχίζει το νου, τον διερύνει και τον κάνει να σκέφτεται και να ερευνά. Καλόν είναι, να διδασκόμαστε τις λέξεις ξεχωρίζοντας τις εποχές και να ερευνώνται μόνο αυτές που μπήκαν σε κώδικα μετά την εφαρμογή του.
Οι πρωτόγονες λέξεις και εκφράσεις πρέπει ν’ αναφέρονται σ’ αυτούς που διδάσκονται τον κώδικα, όχι μόνο διότι ακόμα τις μιλάμε, αλλά είναι και η βάσις της ομιλίας μας την οποίαν πρέπει να γνωρίζουμε: Γκουλ=βράχος, Ζβιχ=λευκόν. Ο κώδικας αφορά την εξέλιξη της γλώσσας μας κι όχι την αρχή της γενέσεώς της. Η Ελλ.γλώσσα δεν ανεπτύχθει εξ αρχής με κώδικα, αλλά με προσωδία: Ιέρα=τα αγαθά, εξαFετές,(εξαετίαν), εννεFάχιλοι=9 χιλιάδες, έFεπον=είπον, αυτοFετές =έτος, ιεήϊος, ιείη= πορεύοιτο, ιοί =τα βέλη, οιήθεοι= παίδες άγαμοι κλπ. επίσης η συναίρεσις των φωνηέντων, αλλοίωσε το ύφος και το χαρακτήρα της προσωδίας. Αφού οι άνθρωποι αρχικά έγραφαν όπως μιλούσαν. Ούτε μπορούν ν’αποτυπωθούν γραπτώς οι διακυμάνσεις της φωνής όταν αυτή εκφράζεται.*
Οι λέξεις που καταγράφονται στο Λεξικό αυτό, είναι από Παξούς-Κέρκυρα – Ήπειρο-Λάκωνες- Κύπρο, όπως κατεγράφησαν από την αρχαία εποχή μέχρι σήμερα. Γενικότερα τα αρχαία τοπωνύμια είναι εκείνα που μας καθοδηγούν σταθερά για την προϊστορία των ελληνικών λέξεων με τα πολλά παράγωγά τους. Παραθέτουμε λέξεις που δεν συνηθίζονται να χρησιμοποιούνται στην σημερινή ομιλουμένη και άλλες που φτάσαν σε μας με την ίδια ρίζα.
*Ο Ηρωδιανός διανοούμενος της Αλεξανδρινής εποχής, έγραψε για την Προσωδία 20 τόμους:”Περί Ιλιακής προσωδίας”, “Περί Οδυσσειακής προσωδίας”, “Περί Αττικής προσωδίας” (Ιωάννης Β.Γαβριηλίδης: Η αναπέρκεια της Ελληνικής Γλωσσικής Επιστήμης”) τα οποία δεν έφθασαν στους σημερινούς Έλληνες. Όμως για να αφιερώσει ο Ηρωδιανός 20 τόμους βιβλίων, κατάλαβε τη σπουδαιότητα της προσωδίας, η οποία χάθηκε μαζί με την εξέλιξη της μουσικής των Ελλήνων.
"Περιληπτική απόδοση των απόψεων του Ηρωδιανού, ους περιέτεμε ο Θεοδόσιος ο γραμματικός, φυλάξας τον αριθμό των βιβλίων".(Το έργο τούτο μερικοί αποδίδουν στον Αρκάδιο). Κάποιοι Γραμματικοί επεξεργάστηκαν τον Ηρωδιανό: Ιωάννης ο Φιλόπονος (Περί των διαφόρως τηρουμένων και διάφορα σημαινόντων), ο Θεόγνωστος και άλλοι. Με βάσι την επιτομή του Θεοδοσίου, καθώς και έργα του Χοιροβοσκού και άλλων, ο Αύγουστος Λεντς (1820-1868) έγραψε δίτομο έργο, που αποκαθιστά την κληρονομιά του Ηρωδιανού. Ο πρώτος τόμος εκυκλοφόρησε το 1867, ο δεύτερος-το 1870, μετά τον θάνατο του ερευνητού.Τα έργα του Ηρωδιανού μεταφράστηκαν από την αρχαία ελληνική στα γερμανικά.
Ύστερ' από διαγωνισμό, που προκήρυξε η Ακαδημία του Βερολίνου το 1909, ο B.Laum έγραψε βιβλίο το 1928 σχετικά με το σύστημα τονισμού των ομηρικών κυρίως επών, Το έργο του Λάουμ ολοκληρώνεται με την πραγματεία του J. Giessler, που εξετάζει τον τόνο των λυρικών έργων της ελληνικής αρχαιότητος.
Έργα του Ιωάννη Γαβριηλίδη-Παρρησιάδη εκτός των άρθρων σε περιοδικά και εφημερίδες είναι:Περί Γλώσσης και Γραμματικής εις Ευθύν Λόγον.Η Ανεπάρκεια της Ελληνικής Γλωσσικής Επιστήμης. Εκδόσεις EL-RO 1997.Ενάντια στην ισοπέδωση της γλώσσας Εκδόσεις Καρανάση 1987
Είχαμε συνομιλήσει με τον Ι.Γαβριηλίδη στο βιβλιοπωλείο του Γερ. Λογοθέτη. Μου είπε ότι είχε χειρόγραφα στα Ρωσσικά που έγραφαν για την προσωδία της Ελληνικής Γλώσσας. Όταν του ζήτησα να τον βοηθήσω για να γίνη η μετάφραση από τα ρωσικά στα ελληνικά για να μπορέσουμε να πληροφορήσουμε τους Έλληνες γι' αυτό το τόσο σημαντικό θέμα αρνήθηκε. Σε λίγους μήνες απεβίωσε λόγω μεγάλης ηλικίας. Είχε κυνηγηθεί από το κατεστημένο εκείνης της εποχής και δεν είχε πλέον εμπιστοσύνη σε κανέναν. Έτσι χάθηκαν κάποιες πληροφορίες πιο συγκεκριμένες από αυτές που γνωρίζουμε.
Ο Γαβριηλίδης βρέθηκε πρόσφυγας στη Ρουμανία το 1949, όπου και σπούδασε σε πανεπιστημιακό επίπεδο την γλώσσα της χώρας και τη Ρωσσική.
Πεντάφθογγο Πολυφωνικό Τραγούδι
της Ηπείρου
Μαρία Σ.Στούπη
Θεωρώ ότι τα 5φθογγα πολυφωνικά τραγούδια της Ηπείρου, είναι σημαντικό ιστορικό ντοκουμέντο της μουσικής-πολυφωνίας του κόσμου. Ακούγοντάς το στην πρωτόγονη μορφή του συγκινεί, ξυπνώντας μέσα στην ψυχή του ανθρώπου μία αρχέγονη ομορφιά. Σήμερα τραγουδιούνται σε όλη την υφήλιο λανθασμένα ως Πεντατονία. Όμως οι πρωτάνθρωποι πρώτα έβγαλαν φθόγγους-φωνήεντα (ρήμα φθέγγομαι) α.ε.ι.ο.υ. έπειτα συλλάβησαν μονοσύλλαβες λέξεις. Ο Πυθαγόρας ήταν εκείνος που διαίρεσε και υποδιαίρεσε την επτάφθογγη κλίμακα σε τόνο-ημιτόνιο, ο μουσικός όρος “τόνος” δεν υπήρχε.
Αρχικά οι άνθρωποι τραγουδούσαν με ήχους από τη φύση, όπως άκουγαν τα πουλιά μέσα στο δάσος τα μιμήθηκαν δημιουργώντας την πολυφωνία. Αργότερα πρόσθεσαν λόγια που τα επενδύσαν οι άνθρωποι της αγροτικής ζωής των προηγούμενων αιώνων. Από κεί γεννήθηκε και το δημοτικό τραγούδι από τα πρώτα πολυφωνικά. Έπειτα οι δυσκολίες που παρουσίαζε, όταν η ομάδα που τα τραγουδούσε διαλυόταν, ανάγκαζε αυτός που τραγουδούσε το κυρίως τραγούδι να τραγουδάει μόνος του χωρίς τις υπόλοιπες φωνές. Γι αυτό υπάρχουν τραγούδια πολυφωνικά που σήμερα τραγουδιούνται μονοφωνικά όπως είναι Γιάννη μου το μανήλι σου, η Βλάχα, Τρεις κοπέλλες λυγερές κλπ.
Αυτό το σημαντικό ιστορικό ντοκουμέντο για την εξέλιξη της μουσικής της Ελλάδος αλλά και όλου του κόσμου ήταν το προζύμι για να δημιουργηθεί η σημερινή τέχνη της μουσικής πολυφωνίας.
Αν ανοίξουμε κάποια ιστορικά βιβλία θα μας θυμίσουν, ότι στους Παξούς αναπτύχθηκε ο πρώτος παγκόσμιος πολιτισμός. Για 30.000 χρόνια μεσουρανούσε παγκοσμίως, μέχρι την ημέρα που ο χώρος αυτός καταποντίστηκε κι από τότε ο χάρτης της γης έλαβε τη σημερινή του μορφή. Γενικά πιστεύεται ότι το πολυφωνικό τραγούδι άρχισε από την περιοχή του Πωγωνίου-Ηπείρου. Αλλά ποιος μπορεί ν΄αρνηθεί ότι κατά τα προϊστορικά χρόνια (Παλαιολιθική εποχή), οι άνθρωποι τι πιο φυσικό, να τραγουδούσαν και στην Ήπειρο και στους Παξούς κατά τον ίδιο αυτό τρόπο, αφού ο εδαφικός χώρος ήταν τότε ενιαίος. Ποτάμια και λίμνες εισχωρούσαν ανάμεσά τους κι αργότερα λιώνοντας οι πάγοι ξεχώρησαν τα νησιά. Ένας τέτοιος καταποντισμός έκοψε την επικοινωνία της σημερινής Θεσπρωτίας με τη Φαιακία-Παξοί, ενώ αργότερα η καταβύθηση της Ατλαντίδος χώρησε σε δύο και τα νησιά των Παξών με τη Φαιακία.
“Δάσκαλοι και Γραμματικοί και Λεξικογράφοι διδασκόμενοι δέον να αναθεωρήσουν τας τέως σχολαστικάς αυτών ετυμολογίας”
Αθηναγόρας
